BM raporlarına göre Yemen’deki iç savaşta 377 bin kişi hayatını kaybetti, maddi kayıpların boyutu ise 125 milyar dolara ulaştı.
Yemen’deki tarafları ateşkesin uzaması için tavizler vermeye ve savaşın son bulması için gösterilen uluslararası çabaları engelleyebilecek her türlü eylemden kaçınmaya çağıran BM, gösterdiği çabayla bu aşamada en önemli şeyin taraflar arasında güven inşa edilmesi olduğuna inanıyor.
BM Genel Sekreteri’nin Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, 17 Mayıs akşamı Güvenlik Konseyi’nde barış müzakerelerinin yeniden başlaması için Yemenli taraflarla yaptığı istişareler ve savaşın sona erdirilmesi için siyasi bir çözümün bulunması hakkında yaptığı konuşmada, BM Güvenlik Konseyi’nden insani ateşkesi uzatma çabalarını desteklemesini talep etti.
Yemen’de 2016’dan beri ülke çapında ilk kez varılan geçici ateşkesin biteceği tarihe az bir süre kalmışken, uzmanlar Husilerin ihlal girişimlerine rağmen ateşkesin devam ettiği görüşünü paylaşıyor. Husiler ateşkesi ihlal etmediklerini savunuyor ve sözcüleri Muhammed Abdusselam, Arap koalisyonu ve Yemen hükümetine bağlı güçleri çok defa ateşkesi ihlal etmekle suçluyor.
Her şeye rağmen 2 Nisan’da duyurulan ve 2 Haziran’da son bulacak olan geçici ateşkes, Yemen halkının çektiği acıları hafifletmeyi, çatışmaları ve Arap koalisyonunun hava saldırılarını durdurmayı, Husilerin kontrolündeki Uluslararası Sana Havalimanı’nda uçuşların yeniden başlamasını başardı.
BM tarafından tanınan Yemen hükümeti, İran destekli Husilerin ateşkes maddelerine uymak konusunda gerekli ciddiyetten yoksun olduğu ve ateşkesi ihlal etmeye devam edeceği inancını taşıyor.
Yemen’de 2016’dan beri ülke çapında ilk kez varılan geçici ateşkesin biteceği tarihe az bir süre kalmışken, uzmanlar Husilerin ihlal girişimlerine rağmen ateşkesin devam ettiği görüşünü paylaşıyor. Husiler ateşkesi ihlal etmediklerini savunuyor ve sözcüleri Muhammed Abdusselam, Arap koalisyonu ve Yemen hükümetine bağlı güçleri çok defa ateşkesi ihlal etmekle suçluyor.
BM raporlarına göre Yemen’deki iç savaşta 377 bin kişi hayatını kaybetti, maddi kayıpların boyutu ise 125 milyar dolara ulaştı.
Karşılıklı ateşkes ihlali suçlamaları
Yemen ordusu, Husilerin son üç gün içinde çeşitli cephelerde ateşkesi 194 kez ihlal ederek cephelere askeri takviyeler ve insansız hava araçlarıyla sürekli keşif uçuşları yaptığını duyurdu.
Yemen ordusu ayrıca, ateşkesin ilk ayı süresince Husileri sızma girişimleri, İHA ve füzelerle bombalama, temas hatlarında savunma mevzileri ve ek tahkimatlar oluşturma gibi eylemlerle 2 bin 437 kez ateşkesi ihlal etmekle suçladı.
Buna karşılık Husiler ise ateşkesin ilk ayında Arap koalisyonu ülkeleri ve Yemen ordusuna bağlı güçleri, saldırılar, sızma girişimleri, helikopter ve keşif uçuşları, roket atışları ve ağır silahlarla tarama şeklinde olmak üzere 5 bin 365 kez ateşkesi ihlal etmekle itham etti.
BM tarafından tanınan Yemen hükümeti, İran destekli Husilerin ateşkes maddelerine uymak konusunda gerekli ciddiyetten yoksun olduğu ve ateşkesi ihlal etmeye devam edeceği inancını taşıyor.
BM’nin taraflar arasında güven inşa edilmesi çabası
BM’nin güven inşa edilmesine yönelik belirlediği üç temel nokta var. Bunlardan ikisini; Hudeyde Limanı’na 11 yakıt gemisinin girmesi ve Uluslararası Sana Havalimanı’ndan Ürdün’e uçuşların başlamasıyla başardı. Ancak 2016’dan beri Husilerin ablukası altındaki Taiz kentine yönelik kuşatmanın kaldırılması ve bu kente giden yolların açılması olan üçüncü noktada başarılı olamadı.
BM, Husilere taraflar arasında güven inşa edecek olan bu üç noktanın hayata geçmesi için baskı yapmaya çalışıyor.
Husiler ateşkesin uzamasının kendi tabirleri ile “saldırgan ülkeler koalisyonu”nun ateşkes şartlarına bağlı kalmasıyla ilişkili olduğunu belirtiyor ve BM’den ateşkesin sponsoru olma görevi doğrultusunda daha büyük bir rol oynamasını talep ediyor.
Yemen hükümeti ise, BM’nin Husilerin ateşkese uyması ve ihlal etmemesini garanti etmesi dışında başka şart olmadan ateşkesi uzatmayı kabul edecek gibi görünüyor.
BM ile Arap Koalisyonu ülkelerinin dayattığı ambargonun yansımalarını hafifletmek için insani dosyayı ciddiyetle ele almaya çalışan Husiler, bu dosyayı, Yemen hükümeti ile doğrudan müzakereler yoluyla ateşkesin uzatılması ve barışın tesisi konusunda herhangi bir olası ilerleme için en önemli faktör olarak kabul ediyor.
Husiler ateşkesin uzatılmasına ılımlı yaklaşıyor
Husiler, Uluslararası Sana Havalimanından ilk ticari uçuş ve Hudeyde Limanına bir dizi yakıt sevkiyatının gerçekleşmesinin ardından ateşkesin uzatılması konusunda olumlu yanıtlar verdi. Bununla birlikte Husilerin, ateşkesin uzatılması meselesini ilişkin tartışmaları hala devam ediyor.
Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Sekreteri Yasir el-Huri konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Saldırganların, önceki aşamalarda ateşkesin şartlarına uymadığına” işaret etti.
Husilerin, bu duruma göre uygun bir tutum takınacağını kaydeden Huri, tutumlarının öncelikleri arasında yer alan insani dosya konusuyla ilgili olacağını aktardı.
BM ile Arap Koalisyonu ülkelerinin dayattığı ambargonun yansımalarını hafifletmek için insani dosyayı ciddiyetle ele almaya çalışan Husiler, bu dosyayı, Yemen hükümeti ile doğrudan müzakereler yoluyla ateşkesin uzatılması ve barışın tesisi konusunda herhangi bir olası ilerleme için en önemli faktör olarak kabul ediyor.
Öte yandan Husilerin 2021’de sahada elde ettiği askeri ilerleme, öngörülen ivmesini koruyamadı.
Şebve ile Marib’teki çatışmalardan sonra Husilerin, askeri alandaki performansı son aylarda geriledi, ciddi şekilde can ve mühimmat kaybı yaşadı, bazı önemli bölgeleri kaybetti.
BM’nin güven inşa edilmesine yönelik belirlediği üç temel nokta var. Bunlardan ikisini; Hudeyde Limanı’na 11 yakıt gemisinin girmesi ve Uluslararası Sana Havalimanı’ndan Ürdün’e uçuşların başlamasıyla başardı. Ancak 2016’dan beri Husilerin ablukası altındaki Taiz kentine yönelik kuşatmanın kaldırılması ve bu kente giden yolların açılması olan üçüncü noktada başarılı olamadı.
BM: Yemenli tüm taraflarla çalışmaya odaklanacağız
BM Özel Temsilcisi Hans Grundberg, bir sonraki aşamadaki stratejilerin, çok yönlü bir barış sürecinin parçası olmak için güven inşa etmek, ateşkesi sürdürmek ve genişletmek adına tüm Yemenli taraflarla birlikte çalışmaya odaklanacağını belirtti.
BM, bu stratejilerin, Ürdün, Umman ya da Sana’da yapılacak görüşmelerde varacağı kanaatler ışığında açıklanacağını kaydetti.
Yemen’deki ateşkes, onu pekiştirmek ve kapsamlı bir ateşkese, ardından da siyasi bir anlaşmaya varmak için Yemen hükümetiyle çalışmaya devam etmek adına çaba gösteren ABD’den sınırsız destek görüyor.
Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Reşad Muhammed el-Alimi, Husilerin, taahhütlerini uygulamada ayak diretmesine rağmen hükümetin ve koalisyonun geçici ateşkes anlaşmasındaki tüm insani ve askeri yükümlülükleri yerine getirdiğini teyit etti.
Husilerin Yüksek Siyasi Konsey Başkanı Mehdi el-Meşat, yaptığı açıklamada, Yemen hükümetinin, bir ateşkesin insani ve ekonomik avantajlarını iyileştirmeye elverişli olacak şekilde iş birliği göstermesi halinde ateşkesi sürdürmeye ve uzatmaya hazır olduğunu belirtti.
Ateşkesin uygulanmasını ve uzatılmasını aksatmak için çalışan Husilerin içindeki bir akım dışında, Husiler de dahil Yemen’deki tüm taraflar, insani krizin yansımalarının hafifletilmesi adına ülkede savaşın durması, barışın sağlanması için çalışıyor.
Muskat ve Amman’daki yoğun istişarelerde Yemen’deki taraflar arasında BM Özel Temsilcisinin önerileri konusunda anlaşmada benzeri bir noktaya varıldığına işaret eden Körfez ülkelerindeki bazı medya organlarına göre, BM’nin ateşkesi 6 ay uzatma çabalarının başarılı olması bekleniyor.