Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) kadınlar, unutulmaya yüz tutmuş el sanatlarından zembil (hasırdan örülmüş kulplu torba) örme, ahşap baskı ve ebru kurslarına katılarak, bunların gelecek nesillere aktarılmasını hedefliyor.

Lefkoşa Yunus Emre Enstitüsü (YEE), KKTC Kültür Dairesi, Lefke Belediyesi ve Lefke Yardım ve Halk Derneği iş birliğiyle düzenlenen projeye, Lefkoşa ve Lefke bölgelerinden 18 kadın katılıyor.

Lefkoşa YEE’de gerçekleştirilen projenin atölye çalışmaları kısmında, KKTC’nin kültürel kodlarını ortaya çıkaran geleneksel el sanatları ile modern sanat unsurlarının birleştirilerek çok sayıda eserin ortaya çıkarılması hedefleniyor.

Proje sayesinde KKTC’de yaşayan kadınların sanat eğitimi alması, geleneksel sanatlar arasında yer alan “zembil örme” sanatının yeniden hayat bulması ve aldıkları bu kurslar vasıtasıyla kadınların üretim hayatının bir parçası olması da bekleniyor.

KKTC’de Lefke bölgesindeki hurma ağaçlarının yapraklarının örülmesiyle zembil denilen sepet ve küfeler yapılıyor. Kıbrıs’ta daha önce sevilerek kullanılan, yumuşak ve sağlam araçların başında gelen zembil, hurma dalından örüldüğü için hafif oluyor. Eskiden zengin ve varlıklı kesiminin de zembili tercih ettiği belirtiliyor. 

Zembillere kullanılış amaçlarına göre alışveriş zembili, tohum zembili, balıkçı zembili ve hurma zembili gibi farklı isimler de veriliyor.

Poşetlerin yerini aldığı zembilin yapımı terk edilmiş bir el sanatı olarak biliniyor. Proje nihayetinde, üretilen eserlerin kamuoyuyla paylaşılacağı ve ziyaretçilerin beğenisine sunulacağı bir serginin açılması da planlanıyor.

– “Zembile geleneksel dokunuşlar yapıyoruz”

Proje Koordinatörü Esin Sevgin proje ile 3 kadim sanatın birleştiğini söyleyerek, “Zembile geleneksel dokunuşlar yapıyoruz. Ahşap baskı sanatı da KKTC’nin 1970’lerden sonra unutulmuş bir sanatıdır. Projeye katılanların öğretmen olması da bu geleneksel sanatların başkalarına öğretilmesi açısından önemli.” dedi. Sevgin, zembilin tanıtımının yanı sıra kadınların yaptıkları ürünlerin satılacak olmasının da katılanlara katkı sağlayacağını belirtti.

Lefke Belediye Başkanı Aziz Kaya, hurmanın Lefke bölgesinin sembollerinden biri olduğuna dikkati çekerek, bölgede uzun süre madencilik yapıldığını, madenin yer altından çıkarılması için hurma ağacından yapılan zembillerin kullanıldığını anımsattı.

Kaya, proje ile hurmadan zembil yapılabilmesi için kadınların eğitim aldığını ve ortaya konulan iş birliğinden memnun olduklarını ifade etti.

– “Zembil, Kıbrıs Türklerinin geçmişi ve Anadolu’da da hakim olan bir üründü”

Lefkoşa YEE Koordinatörü Abdullah Aktaş, YEE’nin bulunduğu ülkelerin kültürü ile Türkiye arasında kültürel bağ kurmaya çalıştıklarını, KKTC’deki faaliyetlerinin 2015’te başladığını söyledi.

Aktaş, “Faaliyet gösterdiğimiz ülkelerde var olan kültürel değerleri de ortaya çıkarmak için uğraşıyoruz, mümkünse ülkeler arasında bu değerlerin bilinirliğini artırmaya gayret ediyoruz. Bu noktada zembil de Kıbrıs Türklerinin geçmişinde ve Anadolu’da da hakim olan bir üründü. Zembil KKTC için çok değerli bir ürün, özellikle Lefke’de bu ürünün yapımı için hurma ağaçlarının dikildiğini görüyoruz. Biz de onu modern hayata kazandırmanın gayreti içerisindeyiz.” dedi.

Lefke Yardım ve Halk Derneği Başkanı Emel Yılmaz, kadınların 3 geleneksel sanatı öğrenmesinin önemine ve bunları gelecek nesillere taşıma arzularına dikkatini çekti.

Yılmaz, projeye katılan kadınların üretmeleri ve ev ekonomisine de sürdürülebilir katkı sağlamalarının hedeflerinin arasında olduğunu kaydetti.