Covid-19 virüsü ile mücadelede neler yapılması gerektiği Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezi (CDC) tarafından bir kez daha açıklandı. CDC tarafından 7 Haziran’da yayınlanan yazıda, hastalık ile mücadelede neler yapılması gerektiği ile bilgi verirlirken risk faktörleri de sıralandı. Buna göre maske takmak virüse yakalanmamak için yeterli bir önlem değil; ayrıca nerede ve ne kadar bulunacağınızı da bilmeniz ve hayatınızı ona göre yaşamanız gerekiyor.
RİSK DURUMLARI
Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol Merkezi’ne göre virüsün yüzeylerden bulaşma riski çok düşük. Açık havada yapılan faaliyetlerden bulaşma riski de öyle; çok düşük. Ofis, dini mekanlar, sinema veya tiyatro salonları gibi kapalı alanlarda bir araya gelinmesi halinde ise bulaşma riski çok yüksek.
NASIL BULAŞIR?
Virüsün insanları hasta edecek şekilde bulaşması için yaklaşık olarak 1000 adet virüs içeren zerreciğe gerek var. Virütik zerrecik (vz) sayısı hakkında bir kanaat edinmek içinse şu verileri dikkate almak gerekiyor.
Nefes alıp verme halinde dakikada ortalama olarak 20 vz saçılabiliyor. Konuşma halinde bu sayı 200 vz/dakika’ya çıkacaktır. En tehlikesi bugüne kadar ısrarla belirtildiği gibi öksürme ve hapşırma. Bu durumda havaya saçacağımız zerrecik sayısı 200 milyon olacaktır. İyi havalandırılmayan ortamlarda bunların hepimizi hasta etmeye yetecek kadarı saatlerce havada kalabiliyor.
OLASILIK FORMÜLÜ
Virüsün bulaşma olasılığı hakkında fikir edinmek için şu formulü kullanabiliriz: Virüse bulaşma olasılığı, maruz kaldığımız virütük zerreceik sayısı ile maruz kalma süresinin çarpımıdır. Havadaki zirütik zerrecik sayısı ve bizim öyle bir ortamda kalma süremiz arttıkça hastalığa yakalanma olasılığımız artacaktır.
YAKALANMA SENARYOLARI
Virüse yakalanma riskinin düşük veya yüksek olduğu haller konusunda fikir verebilecek senaryolar ise şöyle:
Virüs taşıyan kişinin yaklaşık 2 metre yakınında bulunulması halinde: Bu süre 45 dakikadan azsa düşük risk
Böyle bir kişiyle yüz yüze sohbet edilmesi (maskeli olarak): Bu süre 4 dakikadan azsa düşük risk
Böyle bir kişinin yürüyerek/koşarak/bisikletle yanınızdan geçmesi: Düşük risk
Mesafenin korunduğu iyi havalandırılan yerler: Düşük risk (sürenin uzun olmaması halinde)
Market alışverişi: Orta risk (süre uzamazsa ve hijyen kurallarına uyulursa düşük risk)
Kapalı alanlar: Yüksek risk
Herkesin kullandığı açık hamam, sauna vb. ortak kullanım alanları: Yüksek oranda eşyadan/yüzeyden bulaşma riski
Restoranlar: Yüksek risk (açık havada mesafenin korunarak oturulması ve yüzeylere çok fazla dokunulmaması halinde orta risk)
İş yerleri/Okullar (sosyal mesafeye dikkat edilse bile): Çok yüksek risk (eşyalardan bulaşma riski dahil)
Partiler/Düğünler: Çok yüksek risk
İş toplantıları/konferanslar: Çok yüksek risk
Spor salonları/Konserler/Sinemalar: Çok yüksek risk