Bütün dünya Koronavirüs ile mücadeleye odaklandı. “Önce sağlık” denilerek devreye sokulan sağlıkla ilgili önlemler devam ederken devletler ekonomi odaklı çalışmalarını da sürdürüyor.

Haberler değişik rakamlar duyuruyor. Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkeler milyarlarca dolarlık kurtarma paketlerinden söz ediyor. Hollanda Başbakanı Rutte, nihayet şunu söyledi: “Şirketlerin iflas etmemesi ve insanların işlerini kaybetmemelerini sağlamak için elimizden gelen her şeyi yapıyoruz. Her iki durumda da zor bir zaman olacak, ama sizi hayal kırıklığına uğratmayacağız.”

Aslında temel ilke bu: İnsanlar işlerini kaybetmemeli; bunun için işyerlerinin iflası önlenmeli…

KKTC’DE DURUM

Kuzey Kıbrıs’ta da benzer sorunlarla karşı karşıyayız ama ama öncelikle sağlık kapasitesini artırmak için para bulmak gerekiyor. Özel sektörde düşük maaşlarla çalışanların gıda güvenliği için acil destek sağlamak zorundayız. Devlet gelirlerinin düşmüş olmasına karşın başta maaş olmak üzere mali yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Ve Koronavirüs mücadelesi nedeniyle kapanan veya işleri ciddi şekilde düşen işletmelerin ekonomiye yeniden kazandırılması için mali destek sağlanmalıdır.

KAYNAK SORUNU

Bu görevlerin yerine getirilebilmesi mali kaynağı gerektirir. Devletler ve devletlerarası organizasyonlar bugünlerde kullanabileceleri bazı olanaklara sahiptirler. Kimisi devlet olarak borçlanmaya gidecek, kimisi afet fonuna başvuracak. Bu amaçla olmasa bile başka amaçlarla hazırda tuttukları kaynaklarını kullananlar da olacaktır. Zaten bütün birikimlerimiz bu günler için değil mi?

Ama KKTC’de birikim yok: Şirketlerin ve işyerlerinin çoğu iflasın eşiğinde bir yaşam sürüyor. Özellikle dar gelirlilerin bugünlerde başvuracakları bir birikimi olduğundan söz edilemez bile. Devlet ise daha geçen ay ihtiyat olsun diye 40 milyon TL borçlandı.  İyi günlerinde ne olur ne olmaz diye borçlanan bir devlet, kara günde yardımımıza nasıl koşacak?

KKTC hükümeti de diğer hükümetler gibi bir “kurtarma paketi” hazırlama peşindedir. Elinde avucunda ne varsa bu amaçla kullanacak. Borçlanabilirse de borçlanacak. Hükümetin çok ama gerçekten çok zorlanacak. Bu arada zayıf olanlar daha fazla ezilmiş olacak.

NASIL OLDU?

Hepimizi biliyoruz ki KKTC devleti bu duruma popülizm ve partizanlıkla geldi. Ne bulduysak yedik: Memur aldık veya çıkar dağıttık.

Belki şimdi zamanı değildir. Ama zorlu günler geçtikten sonra KKTC devleti yeniden yapılanmak zorundadır. Üstelik tek bir prensibe bağlı olarak: Verimli çalışmayı ödüllendirecek; gereksiz koşuşturmaları ortadan kaldıracak yeni bir sistem kurarak. İşe doğru yerden, kaynak tüketen ama gerekli olduğu zaman gerekli hizmeti veremeyen kamudan başlanacak. Özel sektör de buna uyacak. Verimli olan kalacak; verimsiz olan elenecek!

Bu, bir günde olmayacak. Zaman alacak. Kolay olmayacak; zorluklar yaşanacak.

Ama olacak! Başka çaresi olmadığı da bugünlerde iyice anlaşılmış olmalıdır.