Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının dünya ve Türkiye ekonomisi üzerinde yapacağı etkileri değerlendiren Türkiye’nin önde gelen para ve ekonomi uzmanlarından Mahfi Eğilmez, savaşın 15 yıldır devam eden ekonomik krizin süresini uzatacağını vurguladı.
Amerika Birleşik Devletleri’nin savaştan en az etkilenecek ekonomi olduğunu belirten Eğilmez, bu nedenle Dolar’ın güçlenmeye devam edeceğini belirtirken petrol ve doğal gazdaki fiyat seviyesinin de yüksekliğini koruyacağını anlattı.
PETROL VE GAZ FİYATLARI
“Bu koşullar devam ettiği sürece ham petrolün varil fiyatının 100 Doların altına düşmesinin pek mümkün olmadığı, doğalgaz fiyatının da bugünkünün iki katına kadar yükseleceği tahmin ediliyor” değerlendirmesinde bulunan Eğilmez, “Fiyatın bu düzeye çıkması kaya gazı ve kaya petrolü üretimini teşvik etmesi beklenebilir. Eğer gerçekten de kaya gazı ve kaya petrolü üretimi ağırlık kazanırsa bu gelişme fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı yaratabilir. Bununla birlikte her ikisinde de üretime geçilebilmesi fiyatların bu düzeyde kalacağına ilişkin bir beklenti oluşması gerekiyor. An itibarıyla henüz böyle belirgin bir beklenti oluşmamış durumda” diye yazdı.
TARIM ÜRÜNÜ FİYATLARI ARTACAK
“Savaşlarda genellikle tarımsal ürünlerin fiyatları hızla yükselir. O nedenle zaten belirli bir düzeye çıkmış olan buğday, arpa ve mısır gibi ürünlerin fiyatlarının daha artması bekleniyor. Kuşkusuz bu artışlar özellikle bunlara muhtaç olan fakir ülkeler için büyük sorunlara yol açacak. Savaş ve alınan karşılıklı kısıtlayıcı önlemler dolayısıyla tedarik zincirinde ciddi kırılmalar yaşanması da beklentiler arasında yer alıyor” diye yazan Mahfi Eğilmez, savaşın devam etmesi halinde tedarik zincirinde çok daha ileri bozulmaların ortaya çıkacağını, her alanda fiyat artışlarının hızlanarak devam edeceğini tahmin etmenin zor olmaması gerektiğini vurguladı.
SAVAŞIN TÜRK EKONOMİSİNE ETKİLERİ
Savaş nedeni ile Türk Lirası’nın değer kaybetmeye devam edeceğini belirten Mahfi Eğilmez, gerek petrol ve doğal gaz ithalatı, gerekse turist kaybı nedeniyle Türk ekonomisinin yıllık kaybının 30 milyar dolar kadar olacağını tahmin etti.
Döviz kuru yükseldikçe Türkiye Hazinesi’nin “kur korumalı mevduat hesaplarından” gelecek kayıplarının büyüyeceğini ve kurun yükselmesini önlemek için Merkez Bankası’nın rezervlerini satmanın ise “ülkenin sigortasını” yok edeceğini belirten Eğilmez, savaşın Türk ekonomisine etkilerini şöyle özetledi:
(1) Faizi düşük tutma ısrarı devam ederse kur yükselmeye devam edecek, ithal girdi kullanımının fazlalığı nedeniyle fiyatlar artacak ve enflasyon iyice hızlanacak.
(2) TL değer kaybetmeye devam edecek, dünyada büyüme gerileyeceği için ihracat düşecek, ithal ürünlere bağımlılığımız arttığı için ithalat pahalanacak ve sonuç olarak cari açık yükselecek.
(3) Ekonomiyi canlı tutmak için yapılan vergi indirimleri ve kamu harcama artışları nedeniyle bütçe açığı artacak.
(4) Kurun yükselmesini önlemek için yapılan döviz satışları nedeniyle TCMB’nin takaslama hariç net döviz rezervleri ekside kalmaya devam edecek.
(5) Türkiye enflasyonlu büyümeden enflasyonlu küçülmeye (slumpflasyon) geçecek.
“KRİZ DAHA UZUN SÜRE DEVAM EDECEK”
Eğilmez, savaşın ekonomiye etkisi ile ilgili değerlendirmesini şöyle tamamladı:
“2008’de küresel krize giren dünyada ilk aşamada ABD, ikinci aşamada Avrupa ve diğer gelişmiş ekonomiler ve üçüncü aşamada Çin ve diğer gelişmekte olan ülkeler krize girdiler. Şimdi krizin dördüncü aşamasındayız. Bu aşama pandemiyle başladı ve Ukrayna Savaşıyla devam ediyor. Savaşın soğuk savaşa dönüşmesi halinde bu sıkıntılar azalsa bile devam edecek. Demek ki 15 yıldır devam eden kriz daha uzun süre devam edecek.”