Elif ŞEN ÇATAL

Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sertaç Sonan, pandemi süreciyle birlikte hükümet ve cumhurbaşkanı arasında yaşanan uyuşmazlıkların doğru kararlar alınmasında fayda sağladığını dile getirdi. Yeni tip coronavirüsün (COVİD 19) ülkemizde de görülmesinin ardından kamuoyu önünde yaşanan hükümet ve cumhurbaşkanı arasındaki tartışmaları değerlendiren Sonan, konunun bir sistem sorgulamasına gelecek boyutta olmadığını ifade etti. 

KKTC’de pandemi sürecinin başarılı bir şekilde yürütüldüğüne dikkat çeken Sonan, “Parlamenter sistem içerisinde oldukça yaygın görülen ve eleştirilen koalisyon hükümetiyle yönetilmemiz, bu süreçte, tek merkezden karar alınmasına imkan vermeyip, kolektif kararlar üretilmesini sağlamıştır; bu da bir avantaj olmuştur diye düşünüyorum” şeklinde konuştu. 

Sonan, koalisyon ortakları arasında ufak tefek görüş ayrılıkları kamuoyuna yansısa da hayati konularda bir anlaşmazlık yaşandığının görülmediğini söyledi. Sonan, tek merkezden ya da hızlı karar alabilmekle ‘iyi’ kararlar almanın her zaman aynı şey olmadığını aktarırken, “Başkanlık sisteminin en başarılı, hatta ‘tek başarılı’ örneği olarak gösterilen ABD’de ya da yine başkanlık sistemiyle yönetilen Brezilya’da, hükümetlerin salgına verdiği reaksiyona bakılırsa, ne demek istediğim daha iyi anlaşılacaktır” şeklinde konuştu ve bu iki ülkenin, imkanları göz önünde bulundurulduğunda, salgınla mücadelede muhtemelen en kötü durumda olduklarını savundu.

“FARKLI GÖRÜŞLER İYİ KARARLAR ALINMASINI SAĞLADI”

Halihazırda uygulanan parlamenter sistemin, salgının başarıyla kontrol altına alınmasında önemli bir rol oynadığını da savunan Sonan, halkın iradesini temsil eden Meclis’in tamamen devre dışı kaldığı bir süreçte, Cumhurbaşkanı’nın oynadığı rolün de çoğulculuk adına çok önemli olduğunu belirtti.

“Farklı görüşlerin dile getirilmesi daha iyi kararlar alınmasına katkıda bulunmuştur. Özellikle, Cumhurbaşkanı’nın krizin başında yaptığı öneri, krize verilecek reaksiyonun hızını artırmıştır” diyen Sonan, ayrıca, Cumhurbaşkanı’nın yaptığı öneri ve açıklamalarla siyasi sorumluluğa ortak olarak, Hükümetin bazı zor ve siyasi anlamda riskli kararları daha kolay alabilmesini sağladığını söyledi.

Sonan, “Günün sonunda kararları Hükümet alıp uygulamıştır ve herhangi bir zafiyet yaşanmamıştır” ifadelerini kullandı. 

“TARTIŞMAKTA FAYDA VAR”

Ülkemizde  bir çok sıkıntının var olduğunu ve bu sıkıntıların bazılarını anayasal ya da yasal düzenlemelerle aşmanın mümkün olduğunu dile  getiren Sonan, bu noktada reform ve köklü değişiklikler adına tartışmaların yapılmasını da ülke adına faydalı bulduğunu kaydetti.

Sonan tartışmaları yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli noktanın ise sorunun kaynağının doğru tespit edilmesi olduğunu vurguladı.  Sonan;  “Yaşadığımız sıkıntıların sebeplerini doğru olarak tespit etmezsek tedaviyi de doğru uygulayamayız. Daha da kötüsü kaş yapayım derken göz çıkarabiliriz. Başkanlık sistemine geçiş tartışmasını yaparken de bu çerçevede düşünmek lazım” dedi.

Başkanlık sisteminde etkin karar almak ve uygulamanın nispeten daha kolay olduğunu kaydeden Sonan, sorulması gereken esas sorunun ülkede yaşanan sıkıntıların ne kadarının bu noksanlıktan kaynaklandığı olması gerektiğini kaydetti.

“KOALİSYONUN NASIL KURULUP BOZULDUĞUNA BAKILMALI…”

Öncelikli olarak cevap verilmesi gereken sorunun bu olduğuna işaret eden Sonan, Karar almakla, bu kararları hayata geçirebilecek kapasiteye sahip olmak farklı şeylerdir.  Başkanlık sistemine geçtiğimiz zaman kamu yatırımları için bütçemizde daha fazla mı kaynak olacak? Yoksa, alınan kararları uygulayacak olan bürokrasimiz daha etkin ve verimli mi çalışacak?  

Ya da başka bir açıdan yaklaşırsak parlamenter sistemlerde hükümetlerin istikrarsız olmasından şikayet edilir. Doğrudur, bizde de bu sıkıntı vardır. Koalisyon hükümetleri uzun ömürlü olamamaktadır. Ama sistem tartışmasına girmeden önce, bizdeki koalisyonların nasıl kurulup, nasıl bozulduğuna ya da nasıl kurulamadığına yakından bakmak gerekir” şeklinde konuştu.   

“MEVCUT SİSTEME %99 OY VERİLMİŞTİ”

Kurumların, sistemlerin oluşumunda toplumların içinden geçtiği tarihsel süreçler, yaşanılan tecrübeler, öğrenilen derslerin büyük önem taşıdığını dile getiren Sonan “Mevcut sistemimiz, 1974 öncesindeki dönemde edinilen deneyimler ışığında, Kıbrıs Türk Federe Devleti Kurucu Meclisi’nde yapılan ciddi tartışmaların neticesinde ulaşılan bir uzlaşının sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu hükümet sistemini de içeren Anayasa’ya 1975 yılında yapılan referandumda %99’un üzerinde bir destek çıktığını hatırlatmak isterim. Şu andaki sistemimizi, bir kenara itmeden önce, bunu da göz önünde bulundurmakta fayda vardır” dedi.