İngiliz diplomasisi, Kıbrıs sorununu çözüme kavuşturma görevini yeniden devraldı. Amerikalı ve AB’li diplomatların işi giderek karmaşık hale getirmesinden sonra devreye giren İngilizler, son aylarda üzerinde çalıştıkları çözüm formülünü geçen hafta Kıbrıs’ı ziyaret eden Dışişleri Bakanı Dominic Raab’ın eliyle taraflara ilettiler.
VEKIBRIS’ın çeşitli kaynaklardan derlediği haberlere göre, İngilizler Kıbrıs Cumhuriyeti’ni evrimleştirmeyi umuyorlar. Bunun için Kıbrıs Cumhuriyeti’nin iki “toplum devletinden” (community state) oluştuğu iddiasını ortaya atarak, yeni devletin de yine iki “toplum devleti” şeklinde örgenize edilmesine çalışıyorlar.
Buna göre yeni Kıbrıs Cumhuriyeti, bugüne kadar üzerinde yakınlaşma sağlanmış ilkelerden fazla uzaklaşmadan kurulmuş ama Türk tarafının “iki devletlilik” söylemine de uydurulmuş olacak.
Yeni İngiliz Planı, şu esaslardan oluşuyor:
- Kıbrıs’ta 1960’ta olduğu gibi, bugün de Federal Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kuracak olan iki topluluk vardır. Yeni devlet Kıbrıs Cumhuriyeti’nin evrimleşmiş hali olacak ve BM veya AB üyeliği için yeniden başvurması gerekmeyecek.
- Federal hükümet, dış politika, ekonomi, güvenlik ve vatandaşlık gibi tanımlanmış yetkilere sahip olacak.
- Altı Rum ve üç Türk’ten oluşacak dokuz bakanlı bir Bakanlar Kurulu ve eşit statüde iki eşbaşbakan olacak. Kabine üyeleri, hem iki toplum, hem de parlamentodaki siyasi gruplaşmalar dikkate alınarak atanacak.
- Yasama yetkisi, 24 Rum, 12 Türk üyeden oluşacak 36 kişilik parlamentoda olacak.
- Topluluk Devletleri, federasyonun sorumluluklarına ek olarak, kendi anlaşmalarını yapma hakkına sahip olacaklar.
- Federal hükümet, uluslararası ilişkiler ve AB ile ilgili işleri Topluluk Devletleri’nin onayı ile yürütecek. Oybirliğinin olmaması durumunda Kıbrıs, AB içinde ve uluslararası oylamalarda çekimser kalacak.
- Yabancı askeri kuvvetler, anlaşmasının imzalanmasından sonra Ada’dan ayrılacak. Türkiye, “tek taraflı müdahale hakkından” vazgeçecek. Az sayıda Yunan ve Türk askeri adada kalacak.
- Kıbrıs Türk devletinin toprak yüzdesi, Maraş ve Güzelyurt’un iadesini de içerecek şekilde y% 28,2 ile % 29,2 arasında olacak.
- Mülkiyet sorunu yaşayan eski kullanıcıların “duygusal bağı” tanınarak üçlü formül (iade, tazminat ve takas) yoluyla çözülecek.