İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarında ortaya çıkan çeşitli iltihabi durumlara verilen addır. Daha sık olarak alt idrar yollarında baş gösterir. Alt idrar yolu enfeksiyonlarında iltihabi durum, idrarın böbreklerden dışarıya taşındığı mesane ve üretra adı verilen idrar yolu kısmında görülür. Mesanede ortaya çıkan idrar yolu iltihabı sistit olarak adlandırılır. Sistit alt idrar yollarında ortaya çıkan enfeksiyonun en sık gelişme şeklidir. Alt idrar yolu enfeksiyonları genellikle zararsızdır.
Üst idrar yolları, böbrekler ve böbrekleri mesaneye bağlayan üreter adı verilen kanaldan oluşur. Bu kısımda meydana gelen enfeksiyonlar daha tehlikelidir. En sık olarak üreterlerin böbreklerle birleşme yeri olan renal pelviste görülür ve bu bölgenin iltihabı piyelit olarak adlandırılır. Piyelite ek olarak, böbreğin kendisi de iltihaplanırsa, o zaman piyelonefritten söz edilir.
İdrar yolu enfeksiyonu neden olur?
İdrar yolu iltihabında altta yatan neden çoğu durumda bakterilerin neden olduğu bir enfeksiyondur. Bunlar sıklıkla üretradan tırmanarak yükselir ve ağırlıklı olarak kişinin kendi dışkısından kaynaklanan Escherichia coli türündeki bağırsak bakterileridir. Daha nadir olarak gonokok ve klamidya gibi cinsel yolla bulaşan bir patojen, virüs ya da mantar da etken olabilir.
İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri nelerdir?
İdrar yolları enfeksiyonu belirtileri tipik olarak idrar yaparken yanma veya sık idrara çıkma şeklinde kendini gösterir. Fakat herhangi bir belirti vermeksizin de görülebilir. İdrar yolu iltihabı geçiren yüz kadından 5 ila 10’unda hastalık tamamen belirti vermeden seyreder. Sıklıkla görülen idrar yolu enfeksiyonu belirtileri;
- İdrarda yanma ya da ağrı,
- Sık sık idrara çıkma ihtiyacı,
- İdrar debisinde zayıflama,
- İdrarı tutmada güçlük,
- İdrarda kan,
- Alt karın bölgesinde ağrı şeklinde sıralanabilir.
Böbrek tutulumunun olduğu üst idrar yolu enfeksiyonlarında;
- Böbrekte hassasiyet,
- Yan ağrısı,
- Ateş,
- Bulantı / kusma,
- Genel halsizlik gibi belirtiler de görülebilir.
Fakat böbrek tutulumunun olduğu her vakada bu belirtiler görülmez. Bunun yerine alt idrar yolu enfeksiyonlarının tipik belirtileri olan idrarda yanma ve ağrı, sık idrar yapma ihtiyacı gibi şikâyetler ön plandadır.
İdrar yolu enfeksiyonu tedavisi nasıl olur?
Alt idrar yolunun komplikasyonsuz iltihapları kolay tedavi edilebilir ve zamanında müdahale ile hızlı iyileşir. Komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonlarının %30 ila 50’si kendiliğinden ve hasar bırakmadan iyileşse de, rahatsız edici klinik semptomları daha hızlı azaltmak ve patojenleri tamamen yok etmek için ağızdan antibiyotik tedavisi önerilmektedir. Ayrıca idrar yollarında, böbrek tutulumu ile birlikte gelişen enfeksiyonlar, erken dönemde tedavi edilmezse kalıcı hasara yol açabilir.
- İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi varsa, sadece kesik kesik yapılabiliyorsa, kan içeriyorsa veya sonradan ciddi karın ağrısı eklenirse mutlaka doktor ziyareti önerilir.
- Komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonu tedavisi genellikle antibiyotikle yapılır.
- Antibiyotik aldıktan sonra, iltihap birkaç gün içinde gerilemeye başlar.
- Antibiyotiklere ek olarak, ağrı kesici veya spazm çözücü ilaçlar da kullanılabilir.
- Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları yüksek dozda antibiyotik tedavisi gerektirir.
- Gebeler, şeker hastaları, bağışıklığı baskılanmış kişiler ve çocuklarda tedavi şartlara uygun olarak planlanır.
İdrar yolu enfeksiyonuna ne iyi gelir?
İdrar yolları enfeksiyonu olan kişilerin bol su içerek mesaneyi düzenli olarak yıkaması gerekir. Bunun için günde en az 2 litre sıvı alınması önerilir. Böylece etken bakterilerin çoğalması ve enfeksiyonun ilerlemesi önlenmiş olur. İyileşmeyi desteklemek için su veya bitkisel çayların tüketimi en iyisidir. Öte yandan kahve, alkol ve limon suyu mesaneyi tahriş edebileceğinden bunların tüketimi kısıtlanmalıdır.