Basın haberlerine göre hellimin PDO tescili, Avrupa Komisyonu’nda 26 Mart’ta oylamaya açılacakmış. Şimdi herkes hellim coğrafi tescil alacak, biz de Yeşil Hat Tüzüğü üzerinden Güney’e oradan da tüm Avrupa ülkelerine hellim satacağız diyor ama kazın ayağı öyle değil. Hatırlayın, Rum tarafı tescil için AB’ye başvurduğunda Türk tarafı itiraz etmişti.

İtiraz gerekçesi ne idi? “Biz Rumların gelip bizi denetlemesine karşıyız” denmişti. Daha sonra bizi bağımsız denetleme kuruluşu olan “Bureau Veritas” gelsin denetlesin dendi.

AB ve Rum Yönetimi bunu kabul eder ve tescil mevcut haliyle geçerse memleketteki hellim üretimi ve hayvancılık sektörü çöker. Çünkü, yeterli küçükbaş sütü üretimi yok ve mevcut kapasiteyi karşılayacak düzeyde bir üretim ise neredeyse imkansız!

Küçükbaş sütünün bu denli kullanımının olumsuzluklarını tek tek izah edelim: Malumunuz, halihazırda üretilen hellim, inek sütünden üretilmektedir.  Yaklaşık 40 yıldır ihracata giden bu ürün, pazarlandığı piyasalarda bu şekilde kabul gördü ve tüketim alışkanlığı oluşturdu.

Dünyada bir pazar gerçeği var; genç nesiller artık olgunlaşmış, küflenmiş, ağır aromatik özellikleri olan sert peynir tüketiminden vazgeçiyor. Yeni nesiller daha ziyade yumuşak, taze, kremsi, kokusuz peynir türlerine yönelmişlerdir. Hellim tescili gereği %51 küçükbaş sütü kullanılarak yapılan hellimin aroması ağırlaşacağından talep kaybı yaşanması kaçınılmazdır.

Bir diğer konu maliyet… Dünyada evsel tüketimde kullanılan peynirlerin ortalama bir fiyat aralığı vardır. Bu aralık 4 dolarla 5 dolar arasında olan edam, gauda, mozarella, parmesan, cheddar gibi peynirleri bulabilirsiniz. Bizim hellimimiz de bu aralıkta satılmaktadır. Siz, %51 küçükbaş sütünü kullanıp fiyatını 8-9 dolara çıkardığınız anda hellimin market rafında talebi düşer ve pazar kaybedersiniz.

Bir diğer ve önemli konu ise isim… Tescil yüzünden yeterli koyun sütüne ulaşamayan yerli üreticiler yada Kıbrıs dışındaki üreticiler, hellim yerine “grill cheese” yada “ızgara peyniri” gibi isimlerle üretim yapma yolunu seçecek. Halihazırda Avrupa’nın 4-5 ülkesinde ve Türkiye’de grill cheese üretimi başladı zaten… Bu ürünler Dünya pazarında hızla hellimin yerini almaktadır. Yakında biz de KKTC’li üreticiler olarak sadece grill cheese üretmek zorunda kalacağız.

Sonuç olarak tescilde değişmesi gereken asıl husus, küçükbaş sütü oranıdır. Bu konuda Kuzey-Güney tüm süt fabrikaları aynı fikirdedir. Buna karşın, hellim tescili şimdiki şekliyle yasallaşırsa, umulanın tam tersi olacak ve hellim çok pahalı ama yaygın olmayan bir ürün haline gelecek; ekonomik değerini de büyük ölçüde yitirmiş olacaktır.