Türkiye ile KKTC arasında deniz geçişli enterkonnekte sistemi kurulması için geçmişte imzalanmış ve Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş bir anlaşma daha olduğu ortaya çıktı.
“TC-KKTC Enerji İşbirliği Anlaşması” adını taşıyan anlaşma, Türkiye ile KKTC’nin enerji alanında faaliyet gösteren kurumları arasında da işbirliği öngörüyordu. Halk arasında “Türkiye’den adaya kablo ile elektrik getirilmesi anlaşması” olarak kabul gören anlaşma, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapılmasını da içeriyordu.
KKTC Enformasyon Dairesi tarafından 12 Ekim 2016 tarihinde duyurulan anlaşma ile ilgili açıklamada şöyle deniliyordu:
“23. Dünya Enerji Kongresi kapsamında bir araya gelen Enerji ve Ekonomi Bakanı Sunat Atun ile TC Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak KKTC’ye deniz altından kabloyla elektrik temin edilmesini öngören anlaşmaya imza attı.
Türkiye’nin dünyanın ve bölgenin en güçlü ülkelerinden biri haline geldiğini ifade eden Enerji ve Ekonomi Bakanı Sunat Atun, şöyle konuştu:
“Türkiye, enerjide stratejik bir noktayı oluşturuyor. Dünkü (önceki günkü) Türk Akımı projesi bu anlamda en büyük küresel açılımlardan birisi olarak kabul edilebilir. KKTC ile Türkiye daha önce 2011’de enerji alanında Türkiye Petrolleri’nin kara ve denizlerde arama yapması için işbirliği anlaşması yapmıştı. Bugün (dün) daha büyük bir anlaşmayı yapar noktaya geldik. Yanı başımızdaki bir enerji sistemine enterkonnekte olarak özellikle Ortadoğu bölgesinde enerjinin daha da önem kazandığı, daha büyük kazanımlar getirdiği bir noktada anavatanımız vasıtasıyla küresel denklem içinde yer almamız açısından tarihi bir fırsat olarak görüyorum.”
Atun, Türkiye ile gerçekleştirilen su projesinin de hayata geçtiğini anımsatarak, 50 yıllık perspektifle hazırlanan bu anlaşmanın sadece Türkiye-KKTC arasında değil, çok daha büyük bir potansiyeli de içerdiğini anlattı.
Bu anlaşma ile Ortadoğu coğrafyasının güney bölgelerine de elektrik enerjisinin naklinin mümkün olabileceğini aktaran Atun, şunları kaydetti:
“İnşallah başka bir ‘Türk Akımı’ projesi de hem suyun hem elektriğin hem de gazın KKTC üzerinden başka noktalara sevk edilmesini sağlar. Güney Kıbrıs’a ‘gelsinler buyursunlar bir ortak iletim merkezi tesis edelim, Türkiye ile enterkonnekte olalım ve bu enerjiyi onlarla paylaşalım’ çağrısında bulunmuştum, bu çağrımı yineliyorum. Görüyoruz ki her geçen gün onlar için ortada duran muhtemel çözümler değer kaybediyor, Türkiye’den boru hattıyla Doğu Akdeniz gazının bağlanması en uygun olanıdır. Gaz buradan bağlanır ve bu da başka bir Türk Akımı’nı şekillendirebilir. Bu barış projesine de yol açabilir, kalıcı bir çözüm olabilir”
Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak da, Türkiye ile KKTC arasında imzalanan elektrik anlaşmasının, sadece Kıbrıs özelinde değil, bölgesel açıdan da önemli adımlara sebebiyet verecek bir gelişme olduğunu söyledi.
Edinilen bilgiye göre, Türkiye ile KKTC arasındaki anlaşma, elektrikte altyapının yenilenmesi, elektrik arz güvenliğinin oluşturulması, enterkonnekte sisteminin kurulması, yenilenebilir enerji alanında ortak çalışma yapılması, elektrik alanındaki mevzuatların karşılıklı uyumlulaştırılması ile petrol ve doğalgaz kaynaklarının keşfedilmesi ve gerekli altyapıların tesis edilmesi için ortak projelerin üretilmesi maddelerini kapsıyor.”
HABERLERE YANSIMASI
Anlaşmanın 1 Şubat 2017 tarihinde yayınlanmasından sonra basında yer alan haberlerde ise şunlar belirtiliyordu:
“Türkiye’den denizaltından sağlanacak bir sistemle enterconnekte yapının kurulması yanında, yedi maddeden oluşan işbirliği alanı içerine doğalgaz, petrol alt yapılarının tesisi, bakımı, petrol türevlerinin pazarlanmasının olması da dikkat çekici.
Taraflar arasında elektrik altyapısının tesisi, işletilmesi, rehabilitasyonu ve elektrik iletimi alanında ortak projelerin tespiti ve geliştirilmesi;
KKTC ile TC arasında deniz geçişi ile elektrik arz güvenliğini sağlamak ve çeşitli ekonomik enerji kaynaklarına ulaşımı sağlamak maksadıyla enterconnecte sistem kurulması;
Petrol ve doğal gaz altyapılarının tesisi ve bakımı, petrol türevlerinin pazarlanması alanlarında projelerin belirlenmesi ve geliştirilmesi;
KKTC’nde yenilenebilir enerji projelerinin geliştirilmesi
Enerji alanı ile ilgili seminerler, konferanslar ve toplantıların düzenlenmesi;
Enerji alanındaki mevzuatların ve ülke uygulamalarının gözden geçirilerek, mevzuat uyumlaştırılmasına yönelik ortak çalışmaların yürütülmesi;
KKTC’de enerji ile ilgili kurumsal, yapılanmanın geliştirilmesi ve desteklenmesi, Ekonomi ve Enerji Bakanlığı’nda akaryakıt birimi laboratuarının geliştirilmesi için çalışmalar yapılması
ORTAK ENERJİ ÇALIŞMA GRUBU KURULACAK
Anlaşma gereği, iki ülke arasında kısaca OEÇG olarak isimlendirilecek Ortak Enerji Çalışma Grubu kurulması da karara bağlandı.
Yılda en az bir kez toplanacak çalışma grubuna, iki enerji bakanlığında görev yapan üst düzey yöneticiler başkanlık edecek.
SÜREKLİ UZAYACAK
İlk etapta beş yıllık bir süreyi kapsayan uluslar arası anlaşma niteliğindeki imzalar, tafralar istemedikçe yürürlükten kalkmayacak. Her beş yılın sonunda ise anlaşma kendi kendini yenileyecek. Anlaşmanın iptali ise, ancak bir tarafın yazılı bildirisi ile olabilecek. Anlaşma iptal edilse de, başlayan projelerin yarım kalmaması da karara bağlandı.”