Kıbrıs Türk Diş Tabipleri Odası Başkanı Halil Bakkaloğlu, diş hekimlerinin, maymun çiçeği hastalığının ön belirtilerinin karakteristik deri lezyonlarından önce ağız içinde maküler lezyonlar ve ülserler olarak ortaya çıkabileceğini göz önünde tutarak, oral mukozanın kapsamlı bir şekilde incelemesinin esas olduğunu vurguladı.
Bakkaloğlu, diş hekimlerinin hastaya müdahale ederken standart enfeksiyon kontrol önlemlerini muhakkak uygulaması gerektiğini kaydederek “Hastalığın yakın temas yanında kontamine materyallerle de bulaşabileceği unutulmamalıdır.” hatırlatmasında bulundu.
Diş Tabipleri Odası Başkanı Bakkaloğlu, maymun çiçeğinin ölümle sonuçlanma olasılığı düşük, kendi kendini sınırlayan bir hastalık olduğunu kaydetti; ancak ağır vakalar da görülebildiğini belirterek, vaka ölüm oranının yüzde 3 ile 6 arasında olduğunu ifade etti.
Bakkaloğlu, KKTC’de ilk vakası 10 Aralık’ta görülen maymun çiçeği hastalığıyla (Monkeypox-MPX) ilgili bilgiler verdiği ve diş hekimlerine hatırlatmalarda bulunduğu bir basın açıklaması yayımladı.
Hastalığın insana, hasta bir insan veya hayvanla yakın temas veya virüsle kontamine olmuş materyalle bulaştığını kaydeden Bakkaloğlu’nun açıklaması şöyle:
“Hastalığın bir insandan ötekine bulaşması vücuttaki lezyonlarının yakın teması vücut sıvıları solunum yolu damlacıkları ve yatak yorgan yastık gibi kontamine materyallerden bulaşabilmektedir. Hastalığın tipik klinik belirtileri yüksek ateş döküntü ve şişmiş lenf nodlarıdır.
Ancak hastalarda bu tipik belirtiler oluşmadan önce prodromal dönemde, ağız boşluğunda, ağız mukozasında generalize lenfadenopatinin eşlik ettiği tek veya çoklu maküler lezyonlar olabilmektedir.
Diş hekimleri, hastalığın ön belirtilerinin karakteristik deri lezyonlarından önce ağız içinde maküler lezyonlar ve ülserler olarak ortaya çıkabileceğini göz önünde tutarak, oral mukozanın kapsamlı bir şekilde incelenmesi esastır.
Ayrıca hastaya müdahale ederken standart enfeksiyon kontrol önlemleri muhakkak uygulanmalıdır. Hastalığın yakın temas yanında kontamine materyallerle de bulaşabileceği unutulmamalıdır.
Ateşi ve yayılmış veziküler veya püstüler döküntüsü olan bir hasta da yine MPX açısından değerlendirilmek üzere enfeksiyon uzmanına yönlendirilmelidir.
İndeks hastanın hızlı bir şekilde tanımlanması ve izolasyonu, sağlık çalışanları tarafından kişisel koruyucu ekipman (KKD) kullanımı ve kuluçka dönemi boyunca ikincil vaka izlemeyi içeren kapsamlı temaslı takibi dahil olmak üzere enfeksiyon kontrolünün temel ilkeleri takip edilerek hastalık kontrol altına alınabilir.
-Diş kliniklerinde alınması gereken önlemler
Klinisyenler, MPX’i andıran döküntülere karşı dikkatli olmalı ve ayırıcı tanı için MPX’i herpetik ve benzeri vezikülöbüllöz lezyonlardan ayırmalıdır. MPX lezyonları ile doğrudan temas veya lezyonlarla temas halinde olan hastanın eşyaları ile birincil bulaşma şeklidir. Bu nedenle, diş bakımı ortamlarında, MPX semptomları olan hastaları tedavi ederken standart, temas ve damlacık enfeksiyonu kontrol önlemleri alınarak bulaşma önlenebilir. Ayrıca, virüsün potansiyel hava yoluyla bulaşma riski nedeniyle, risk değerlendirmesine uygun olarak hava yoluyla bulaşan önlemler alınmalı ve ilgilenen tüm diş hekimi personeli tarafından N95 maskeleri takılmalıdır. Hasta izole bir şekilde tedavi edilmeli ve hastanın burnuna ve ağzına cerrahi maske takılması ve maruz kalan cilt lezyonlarının kapatılması gibi çevredeki bireylerle teması en aza indirecek önlemler alınmalıdır.
Muhtemel veya doğrulanmış MPX’li hastalarda elektif diş tedavisi, hasta artık bulaşıcı olmayana kadar ertelenmelidir.
Akut vakalarda tedavi gerekliyse, hastalar ortak bir tedavi alanı yerine izole bir odada tedavi edilmelidir.
Diş hekimliğinde N95 maskeleri, FFP3 solunum maskeleri, sıvıya dayanıklı giysiler ve göz koruması dahil olmak üzere standart, temas ve damlacık enfeksiyonu kontrol önlemlerine sıkı sıkıya bağlı kalınmalıdır.
Enfekte kişilerle temastan sonra uygun el hijyeni sağlayın. Örneğin eller su ve sabunla yıkanmalı veya alkol içeren el dezenfektanı kullanılarak temizlenmelidir.
MPX’li bir hastayla temas etmiş herhangi bir malzemeye dokunmaktan kaçının.
Temizlik ve dezenfeksiyon, hasta bakım ekipmanının sterilizasyondan önce ön temizliğinin yapıldığı dental tesisin “kirli” alanlarında kesinlikle yapılmalıdır.
Nevresimlerin, hastane önlüklerinin, havluların ve diğer kumaşların dikkatli bir şekilde taşınması ve toplanması gerekir”.