Çocuk Ergen Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel ve Uzman Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım, “ara tatilde teknoloji kullanımı” başlıklı bir söyleşi gerçekleştirdi. Pandemi koşulları nedeniyle çevrimiçi gerçekleştirilen söyleşi, ebeveynler tarafından ilgiliyle izlendi.
Sınır koymak istediğinizde tepki gösteriyorsa dikkat!
Psikiyatri uzmanı Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, çocuğun gün içerisinde zamanının önemli bir bölümünü ekran karşısında geçirmesi, sınır koymak istendiğinde bunu tepki ve öfkeyle karşılaması ve ekran kullanımının ailesiyle ilişkilerini kısıtlaması halinde ekran bağımlılığından söz edilebileceğini kaydetti.
Dikkat eksikliği ve konsantrasyon sorunu yaşayabilir
Çocukların teknoloji kullanımının beyin gelişimine etkileri üzerine çalışmaların henüz yeterli düzeyde olmadığını belirten Yüksel, gereğinden fazla teknoloji kullanımının kamburluk, bel ve boyun ağrıları, duruş bozuklukları, göz kuruluğu gibi olumsuz fiziksel etkilerinin yanı sıra ruhsal açıdan önemli sorunlara yol açabileceğini kaydetti.
Şiddet içeren oyunlar öfke kontrol sorunlarına yol açabiliyor
Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, oyun oynama, sosyal medyada fazla zaman geçirme gibi fazla teknoloji kullanımının dikkat eksikliği, ders yapmak istememe, derse konsantre olamama, motivasyon eksikliği gibi sorunlara sebep olabileceğinin altını çizdi. Yüksel, “Ekrana fazla maruz kalma, öfke kontrol sorunlarına neden olabilir. Özellikle şiddet içeren oyun ya da çizgi film gibi sosyal medya içeriklerine maruz kalmanın öfke kontrolü sonuçları daha sık görülmektedir. Özellikle uyku bozuklukları, kabuslar, gece terörü gibi sorunlara yol açmaktadır. Oyun oynamak ya da sosyal medyada daha fazla zaman geçirmek için geç uyumak ya da gece uykusundan fedakarlık etmek de önemli sonuçlar arasında yer almaktadır. Özellikle büyüme çağındaki çocuklarda gece uykusu sırasında ortaya çıkan melatonin hormonu için erken yatmak çok önemlidir” uyarısında bulundu.
Süre sınırlaması ve içerikte denetim yapılmalı
2 yaş öncesinde ekran kullanımı kesinlikle önerilmediğini belirten Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “2 yaş sonrası için eğitici aplikasyonlar, basit çizgi filmler çok kısa sürelerle izletilebilir. Daha sonraki dönemler için de yaşına uygun çizgi filmler izletilebilir ama burada da yine süre ve içerik denetimi şart” uyarısında bulundu.
Aile çocuğun ne yaptığını bilmeli
Çocuğun evde bir köşede, ebeveynin yanında ekran başında zaman geçirmesinin kimi zaman aileler tarafından güvenle karşılandığını belirten Mine Elagöz Yüksel, ebeveynin sınır koyması için gelişmeleri takip etmesinin önemine işaret etti.
Yrd. Dr. Mine Elagöz Yüksel, “Çocuğun evde olması yanıltıcı olabiliyor. Orada çocuk ebeveynin kontrolü dışında bir dünyayla karşı karşıya olabilir. Akran zorbalığı, yaşına uygun olmayan içeriklerle karşılaşması gibi pek çok riskle karşılaşabilir. Bu nedenle ailenin kontrolü çok önemlidir. Çocuğun internette ne yaptığını, hangi oyunları oynadığını, ne izlediğini bilmek gerekiyor. Bunun için gelişmeleri takip önemli. Belki zaman zaman çocukla beraber oyun oynanabilir” dedi.
Ergenlerle güçlü ve doğru iletişim sağlanmalı
“Belli bir yaşa kadar bu kontrol sağlanabilir ama ergenlik döneminde bunu kontrol etmek kolay değil” diyen Mine Elagöz Yüksel, “Burada da ergenle doğru bir iletişim kurmak büyük önem taşıyor. İletişimi sağlam tutmak gerekiyor. Onu sorgulamadan, iletişimi sağlam tutarak güçlü ve güvenli bir iletişim kurulmasına dikkat etmek lazım. Onunla sohbet ederken ipuçlarını yakalamak gerekiyor” diye konuştu.
Anne-babalar dijital okur yazarlık bilmeli
Yrd. Doç. Dr. Mine Elagöz Yüksel, ebeveynlerin güvenli internet kullanımı ve dijital okur yazarlık konusunda bilgi sahibi olmalarının önemli olduğunu vurgulayarak “Anne ve babalar özellikle şifre ve kimlik bilgileri gibi kişisel bilgilerin yabancı kişilerle paylaşılmaması, internette tanımadığı kişilerle konuşmaması ve özel bilgilerini vermemesi konusunda gerekli bilgileri vermeli” diye konuştu.
Saadet Aybeniz Yıldırım: “Özkontrol becerisi küçük yaşlardan itibaren kazandırılmalı”
Uzman Klinik Psikolog Saadet Aybeniz Yıldırım ise ailelere çocuklarına küçük yaşlardan itibaren sınır-seçenek ilkesine göre kurallar koymalarını tavsiye etti. Yıldırım, çocuğa belli noktaya kadar seçenek sunmak ve o noktaları sınırlayıp alternatif sağlamanın çocuğun özkontol becerisini geliştirdiğini belirterek ödül-ceza sisteminin çok etkili bir yöntem olmadığının altını çizdi.
Saadet Aybeniz Yıldırım, çocukların yüz yüze iletişimlerinin sınırlandırıldığı bugünlerde arkadaşlarıyla çevrimiçi ortamlarda bir araya gelerek sohbet etmelerinin de gelişimleri üzerinde olumlu etkileri olacağına dikkat çekti.