Veriler basın özgürlüğünü kısıtlayan gelişmelerin birçok coğrafyada devam ettiğini ortaya koyuyor.

Kısa adı RSF olan Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün verilerine göre 2011 yılında dünya çarpında 66 gazeteci öldürüldü.

Bu rakam bir önceki yıl öldürülen gazeteci sayısından yüzde 16 daha fazla.

RSF’nin verileri 2011’de 1044 gazetecinin tutuklandığını, 1959 gazetecinin saldırıya uğradığını, 499 basın kurumunun sansüre mağruz kaldığını, 71 gazetecininse rehin alındığını ortaya koyuyor.

RSF, 2012’nin ilk dört ayında ise 21 gazetecinin öldürülüp 161’inin hapse atıldığını bildiriyor.

‘En fazla sansür uygulayan 10 ülke’

ABD merkezli Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) ise yayınladığı son raporunda dünyada en fazla sansür uygulayan ülkeleri belirledi.

Afrika ülkesi Eritre’nin başı çektiği listede yer alan diğer ülkeler şunlar: Kuzey Kore, Suriye, İran, Ekvador Ginesi, Özbekistan, Birmanya, Suudi Arabistan, Küba ve Belarus.

CPJ ve birçok basın örgütü değerlendirmelerini farklı kriterler üzerinden yapabiliyor.

Türkiye’nin sicili kötü

Türkiye’deki 93 basın meslek örgütünü bünyesinde barındıran Gazeteciler Özgürlük Platformu’nun (GÖP) Dünya Basın Özgürlüğü Günü’yle ilgili açıklamasında ülkede 100’e yakın gazetecinin hapiste bulunduğu belirtildi.

GÖP’e göre bu sayı geçen yılın 3 Mayıs’ında 60 idi.

Gazeteciler hakkında açılmış davaların 10 bini bulduğu belirtildiği açıklamada ‘oto sansürün de gazeteciler arasında virüs gibi yayılmasına’ dikkat çekildi.

ABD merkezli Freedom House’un ‘2012 Basın Özgürlüğü’ raporuna göre Türkiye 121. sırada.

Türkiye, RSF’nin 179 ülkeden oluşan basın özgürlüğü listesinde ise yine gerilerde, 148. sırada yer alıyor.

Uluslararası Af Örgütü’nün Dünya Basın Özgürlüğü Günü nedeniyle yayınladığı açıklamada birçok ülkeyle birlikte Türkiye de eleştirildi.

Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Türkiye’de ise gazeteciler keyfi olarak uygulanan ve azınlık muhalif fikirleri kovuşturmak amacı ile kullanılan yasalar uyarınca gözaltına alındı. Gazetecilerin bazıları uluslararası insan hakları hukuku çerçevesinde ifade özgürlüğü hakkının kısıtlanabileceği hususlardan daha geniş bir tanıma sahip olan Türk Ceza Kanunu’nun 216. Maddesi uyarınca gözaltına alındı. Türkiye’nin terörle mücadele mevzuatında terörizmin tanımı fazlasıyla geniş, muğlak ve ayrıca uluslararası insan hakları hukukunun gerektirdiği yasal kesinlikten yoksun bir şekilde yapılıyor.”

En özgür ülkeler Kuzey Avrupa’da

Freedom House’un listesinde basın özgürlüğü alanında en özgür ülkeler Kuzey Avrupa’da yer alıyor.

197 ülkelik listede Finlandiya birinci sırada yer alırken bu ülkeyi Norveç, İsveç, Belçika, Danimarka ve Lüksemburg takip ediyor.

ABD listenin 24. sırasında yer alırken İngiltere ise 31. sırasında.

Listenin son sırasında ise Kuzey Kore yer alıyor.

KKTC’de Basın Özgürlüğü

Ülkemizde basın özgürlüğü, 1985 KKTC Anayasası ile garanti altına alınmış anayasal bir haktır.

KKTC Anayasası’nın ikinci kısmında yer alan Hak ve Özgürlükler Bölümündeki 26. ve 27. maddelerde şu ifadeler yer almaktadır:

Madde 26   Basın Özgürlüğü

• Yurttaşlar için basın ve yayın özgürdür, sansür edilemez.
• Devlet, basın, yayın ve haber alma özgürlüğünü sağlayacak önlemleri alır.
• Basın ve haber alma özgürlüğü, kamu düzenini, ulusal güvenliği veya genel ahlakı korumak, kişilerin şeref, haysiyet ve haklarına tecavüzü, suç işlemeye kışkırtmayı önlemek veya yargı görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak için yasa ile sınırlanabilir.
• Yargı görevinin amacına uygun olarak yerine getirilmesi için, yasa ile belirtilecek sınırlar içinde, mahkeme veya yargıç tarafından verilecek kararlar saklı kalmak üzere, olaylar hakkında yayın yasağı konamaz.

Madde 27   Gazete, Dergi ve Broşür Çıkarma Hakkı

• Gazete, dergi ve broşür çıkarılması, her yurttaş için önceden izin alma ve mali güvence yatırma koşuluna bağlanamaz.
• Gazete, broşür ve dergilerin çıkarılması, yayımı, mali kaynakları ve gazetecilik mesleği ile ilgili koşullar yasa ile düzenlenir. Yasa, haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyici veya zorlaştırıcı siyasal, ekonomik, mali veya teknik kayıtlar koyamaz.
• Gazete ve dergiler, devletin ve diğer kamu tüzel kişilerinin veya bunlara bağlı kurumların araç ve olanaklarından eşitlik ilkesine göre yararlanır.
• Devlet sınırları içinde yayımlanan gazete, dergi ve broşürler, yasanın gösterdiği suçların işlenmesi halinde, yargıç kararı ile ulusal güvenliğin, kamu düzeninin veya genel ahlakın korunması bakımından gecikmede sakınca bulunan durumlarda da yasanın açıkça yetkili kıldığı merciin emriyle toplatılabilir. Toplatma kararını veren yetkili merci, bu kararı aynı gün mahkemeye bildirir. Mahkeme, bu kararı en geç iki gün içinde onaylamazsa toplatma kararı geçersiz sayılır.