2024 yılı bütçesinin rakamları az-çok belli olmaya başladı. Bütçe Yasa Tasarısı da Bakanlar Kurulu’ndan geçti ve Meclis komitesinde ele alınmaya başlandı. Süreç ilerledikçe daha ayrıntılı bilgi almak mümkün olacak.

KKTC Hükümeti, 2024 yılında 78 milyar TL harcamayı öngörüyor. Gelirleri buna denk değil ama yine de harcamadan vazgeçmiyor, geçemiyor!

78 milyar TL’lik giderin 9 milyar TL kadarı Türkiye kaynaklı projeler için harcanacak ve kaynak da Türkiye’den gelecek. Kaldı 69 milyar TL… Bu 69 milyar TL’nin 5 milyar TL’sinin daha Türkiye tarafından cari bütçemize katkı olarak gönderilmesi bekleniyor.

Bizim de yerel kaynaklardan 64 milyar TL’lik gelir sağlamamız gerekir ama sağlayamayacağız. 2023 yılındaki yerel gelirlerin toplamının 28 milyar TL kadar olacağı hesap edildiğine ve pahalılık nedeniyle devlet gelirlerinin de artacağı düşünüldüğüne göre 2024 yılında 55-56 milyar TL kadar “yerel gelir” toplanabileceği söyleniyor. Arada 7-8 milyar TL kadar bir fark var.  İşte buna “bütçe açığı” diyoruz. Daha tasarı halindeyken bile bütçe 7-8 milyar TL açık görünüyor. KKTC’de “açık bütçe” hazırlamak yasa ile yasaklanmış durumdadır. Buna karşın 2024 yılı Bütçe Yasa Tasarısı böyle bir “açık” içererek Meclis’e gönderildi bile… Bu yasa neden vardır; madem yasa var neden uymuyoruz? Bunları konuşmuyoruz bile!

Konuşmuyoruz çünkü diğer yolları düşünmek bile istemiyoruz! KKTC “maaş ödeyen devlet” durumuna geldiği için “gelirim kadar harcamaya yapayım bari” deme şansı bulunmuyor. Bir yerden bulunacak maaşlar ödenecek. Ya ödeyecekler ya gidecekler! Geriye kalan harcamalarda da esneklik payı bulunmuyor. Az veya çok kırtasiye alınacak; çiftçilere destek verilecek v.s. Bunlar her yıl yapılan harcamalar ve bunlardan geri adım atmaya kalkarsanız KKTC’yi başınıza yıkarlar.

Maliye Bakanı Berova, dün Gökhan Altıner’in programında 2024 yılı Ocak ayında %48.5 oranında hayat pahalılığı ödeneği verileceğini duyurdu. “Manşet olsun diye” duyurduğunu da ekledi zaten. Bugün ayda 2.2 milyar TL olan maaş nitelikli ödemeler, Ocak ayından itibaren 3.3 milyar TL olacak. Bilindiği gibi hükümet hayat pahalılığı ödeneğinin altı aylık sürelerle hesaplanıp ödenmesi yerine dört aylık sürelerle hesaplanıp ödenmesini kararlaştırdı. Buna göre Nisan ayında %30, Ağustos ayında ise %15 oranında daha hayat pahalılığı ödenmesi öngörülüyor. Enflasyon yine patlatılmazsa tabii… Bakan bunları “müjde” gibi “manşet olsun diye” duyuracak. Maaşlar yükselecek!

Nereden bakarsanız bakın, bütün bunlar, 2024 yılı bütçesi de “maaş ödeme bütçesi” olacak demektir. Bu bütçe KKTC Meclisi’nde görüşülürken milletvekillerinin ortaya çıkıp heyecanlı konuşmalar yapacağını da öngörebiliriz ama:

• “Okullar yenilenmelidir! Tam gün eğitime geçilebilmesi için öğrencilerimize öğle yemeği verilmelidir”. Verilmelidir gerçekten… Parasını varsa verelim!
• “Hastanelerde aletler bozuk. İlaç da kalmadı”. Kime tamir ettireceğimizi de, nereden alacağımızı da biliyoruz. Para bulun, alalım!
• “Yolların fiziki durumu kazalara davetiye çıkarıyor. Yenilenmeleri ve emniyet tedbirlerinin artırılması gerekiyor.” Müteahhitler iş bekliyor zaten. Yeterlilikleri de var. Ödeyin, yapsınlar!

Sıralayıp gidebilirim. KKTC’de yapılması gereken o kadar çok iş var ki…

Ama kaynak yok… Kaynakları yutan bir dev var… Bu devin adına “verimsiz kamu yönetimi” diyebiliriz. İşe yaramıyor ama kaynakları yutmaya devam ediyor. Bu devden kurtulmadan başka herhangi bir iş yapmak mümkün değildir. İster iktidarda, ister muhalefette olsunlar Meclis’teki konuşmacılar da boşuna konuşuyorlar.