Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, COVID-19 aşı ve ilaç arzını artırmaya, bunlara küresel erişim sağlamaya yönelik hazırladığı teklifi Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) sundu.

Teklife göre, COVID-19 aşıları, tedavi ilaçları ve bunların bileşenleri sınırları serbestçe geçebilecek.

Aşı üretimine teşvik

Bu ürünlerde küresel tedarik zincirleri açık tutulacak. Aşı ve içeriğindeki ürünlere ihracat kısıtlaması getirilmeyecek. Aşı üreten ülkeler, üretimin “adil” bir kısmını ihraç edecek.

Bunun yanı sıra; Aşı üretiminin artırılması teşvik edilecek. Gelişmekte olan ülkelere aşı üretim yatırımları yapılacak. Ülkelerin aşıları uygun fiyata edinmeleri sağlanacak.

“Fikri mülkiyet” girişimi yok

DTÖ’nün mevcut Fikri Mülkiyet Haklarının Ticari Niteliklerine İlişkin Anlaşması’nda (TRIPS) yer alan zorunlu lisan kullanımı kolaylaştırılacak.

AB’nin teklifinde, aşıları üzerindeki fikri mülkiyet haklarının kaldırılması konusunda bir girişim yer almaması dikkati çekti.

ABD’den destek

Hindistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nin başını çektiği bazı ülkelerin COVID-19 salgınının tedavisi, teşhisi ve yayılmasının önlenmesi için fikri mülkiyet haklarını düzenleyen anlaşmanın (TRIPS) belli hükümlerinin rafa kaldırılmasını talep eden önerisi DTÖ’de gündeme gelmiş ve bu konuda müzakerelere başlanmıştı.

AB ülkelerinden aşıya erişimi kolaylaştıracak adım
ABD yönetimi, mayıs ayında aşılarla ilgili fikri mülkiyet hakları konusunda tutumunda değişikliğe giderek bu hakların kaldırılması fikrine destek vermişti.

ABD aşı patentini kaldırmayı önerdi, şirketler borsada düşüş yaşadı
Batılı ülkeler plana karşı

AB ise bunun tartışılabileceğini ancak kısa vadede çözüm sağlamayacağını, öncelikle aşıların paylaşılması, üretilen aşıların ihraç edilmesi ve aşı üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik yatırım yapılması gerektiğini açıklamıştı.

Fikri mülkiyet hakkının kaldırılması fikri yoksul ve bazı gelişmekte olan ülkeler tarafından desteklenirken, bazı batılı ülkeler ve ilaç şirketleri plana karşı çıkıyor.