AB liderler zirvesinde Doğu Akdeniz ve Türkiye ile ilişkiler başlığı altında alınan kararlar açıklandı.

İki gün sürmesi beklenen ancak bir günde tamamlanan ve video konferans yoluyla gerçekleştirilen AB Konseyi Toplantısından sonra Konseyi Başkanı Charles Michel’in sözcüsü Barend Leyts’in Twitter hesabından paylaştığı 11 maddelik bildiriye bir yandan iş birliği ve diyalog mesajları, diğer yandansa yaptırım tehdidinin ifade bulduğu temkinli bir üslup hakim oldu. Aralık ayında Türkiye’ye, yaptırımlar konusunda Mart ayına kadar süre tanıyan AB liderlerinin bu sefer de önemli kararları Haziran ayındaki zirveye erteleyerek Türkiye üzerindeki baskıyı sürdürmek istedikleri görüldü.

Doğu Akdeniz’de istikrarlı ve güvenli bir ortam oluşması ve Türkiye ile karşılıklı faydaya ve iş birliğine dayalı bir ilişki geliştirilmesinin AB’nin stratejik çıkarına olduğunu belirten AB liderleri, son dönemde Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşürülmesi, Yunanistan ve Türkiye arasında görüşmelere başlanması ve Kıbrıs’ta Birleşmiş Milletler (BM) himayesinde yeniden başlatılması kararlaştırılan müzakerelerin memnuniyetle karşılandığını ifade etti.

NE OLDUĞU BELLİ OLMAYAN İŞBİRLİĞİ

Bildiride, gerginliğin düşürülmesindeki mevcut durumun devamı, Türkiye’nin yapıcı bir tutum sergilemesi ve aralık ayındaki liderler zirvesinde ifade edilen koşullara uyması durumunda AB’nin “aşamalı, orantılı ve geri dönülebilir” bir şekilde ortak çıkar alanlarında iş birliğine hazır olduğu mesajı verildi ancak bu işbirliğinin ne olduğu açıklanmadı. Atılacak adımlarla ilgili ek kararların haziran ayındaki liderler zirvesinde alınacağı kaydedildi.

AB Komisyonu, Türkiye ile Gümrük Birliğindeki mevcut sorunların ele alınması için görüşmeleri yoğunlaştırmaya çağrılırken, AB Konseyi’nin de Gümrük Birliğinin modernizasyonu için çalışacağı belirtildi.

AB’nin kamu sağlığı, iklim ve terörle mücadele gibi ortak çıkar alanlarında Türkiye ile üst düzey diyaloğu yeniden başlatmaya hazır olduğunu belirten liderler, AB Komisyonunu bireyler arası temaslar ve hareketlilik konusunda Türkiye ile iş birliğini geliştirmeye davet etti. Türk vatandaşlarına vize kolaylıkları, Türkiye ile AB arasındaki mülteci mutabakatında AB’nin üstlendiği yükümlülükler arasındaydı.

YAPTIRIM TEHDİDİNE DEVAM

Türkiye’yi “yeni provokasyonlar” ve “uluslararası hukuka aykırı tek taraflı eylemler” diyerek Doğu Akdeniz’deki faaliyetlerinden caydırmaya çalışan AB liderleri, “Bu tür eylemler karşısında AB’nin kendi çıkarlarını ve üyelerinin çıkarlarını savunmak, bölgesel istikrarı korumak için elindeki araç ve seçenekleri kullanmaktaki kararlılığını bir kez daha teyit ediyoruz” ifadesine yer vererek Kıbrıs Rum tarafının ve Yunanistan’ın yanında olacakları mesajını yinelediler.

GÖÇ YÖNETİMİ

Türkiye’nin 4 milyona yakın Suriyeliye ev sahipliği yapmasını takdir ettiklerini ve AB’nin yardımları sürdürmeye hazır olduğunu kaydeden liderler, AB Komisyonu’nu finansmanın devamı için ise sadece, kendi komisyonlarından “teklif hazırlanmasını” beklediklerini ifade ettiler.

Bildiride ayrıca sınır koruma, yasa dışı göçle mücadele, düzensiz göçmenlerin ve iltica başvurusu reddedilenlerin Türkiye’ye geri gönderilmesi başta olmak üzere göç yönetiminde Türkiye ile iş birliğinin geliştirilmesi gerektiği kaydedildi.

KIBRIS MÜZAKERELERİ

Kıbrıs sorununun BM’nin özellikle 550,789 ve 1251 sayılı kararları doğrultusundaki çözümü konusunda AB’nin kararlılığı bir kez daha vurgulanarak başlayacak Kıbrıs görüşmelerine gözlemci olarak katılacak olan AB’nin, müzakerelere destek için “aktif rol oynayacağını” ileri sürdüler.

DIŞ POLİTİKA SORUNLARI

AB liderleri ayrıca bölgelerinde barış ve istikrarın Birlik ve Türkiye’nin ortak çıkarları arasında bulunduğuna işaret ederek Türkiye ve tüm aktörleri Libya, Suriye, Güney Kafkasya gibi bölgesel krizlerin çözümüne olumlu katkı yapmaya çağırdı.

Bildiride ayrıca AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Doğu Akdeniz konulu çok taraflı bir konferansın hazırlıklarını ilerletmeye çağrılırken bu konferansın toplanmasını engelleyen Kıbrıs Rum tarafının tutumunu görmezlikten geldiler.

Liderler bildirisi, “Gelişmeleri yakından takip etmeye devam edecek ve partnerlerle koordineli bir yaklaşım arayışında olacağız. AB Konseyi bu konuyu haziran ayında yeniden ele alacak” mesajıyla sona erdi.

BAŞKANLARIN BASIN AÇIKLAMASI

Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel ile AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise zirve sonrası düzenledikleri basın toplantısında Türkiye ile ilgili mesajlara öncelik verdiler.

Michel, Türkiye ile ilişkileri geliştirmeyi ümit ettiklerini belirterek, “Aynı zamanda bizim için Türkiye’nin olumlu ve ılımlı tutumunu devam ettirmesi önem taşıyor. Diyaloğun verimli olmasını umuyoruz” dedi.

Temkinli olduklarını belirten Michel, “Türk makamlarıyla muhtemelen nisan ayında Türkiye’ye bir ziyaret için temas halindeyiz” diye konuştu.

Michel, Doğu Akdeniz’in AB ve üye ülkeler için öncelikli konulardan olduğunu vurgulayarak gerginliğin düşürülmüş olmasından memnun olduklarını, bunun devamını dilediklerini aktardı.

Michel, Türkiye ile pozitif gündem istediklerini ancak bunun şartlı olduğunu vurgulayarak, şöyle devam etti: “Türkiye’nin gelecek haftalarda ve aylarda ılımlı tavrını sürdürmesi halinde biz de AB ve üyeler olarak masaya daha somut teklifler koymaya hazırız. Türkiye ile daha öngörülebilir bir ilişki istiyoruz. Geliştirilmiş ilişkilerde başlıklar ise Gümrük Birliği’nin güncellenmesi, toplumlar arasında temaslar ve seyahat ve tabii göç konusu.”

Michel, haziran ayında düzenlenecek AB Liderler Zirvesi’nde konuyu tekrar görüşerek resmi kararlar almayı umduklarını ifade etti.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ise geçen hafta Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan ile video konferans görüşmesi yaptıklarını hatırlatarak, Aralık’taki AB zirvesinden bu yana bazı AB ülkeleriyle ilişkiler dahil Türkiye’nin daha yapıcı bir tutum sergilediğini söyledi.

Von der Leyen, “Bunlar üzerine ekleme yapmamız gereken olumlu adımlar. Ancak gerginliğin düşürülmüş hali şu an için kırılgan devam ediyor” dedi.

Türkiye-AB ilişkilerinde iki adımlı bir yaklaşım izleyeceklerini kaydeden von der Leyen, başta Suriyeli sığınmacılar olmak üzere göç konusunda finansman, üst düzey diyalog ve Gümrük Birliği’nin güncellenmesi başlıklarında ilerleme istediklerini dile getirdi.

Von der Leyen, “Türkiye yapıcı bir tutum izlemezse ve özellikle Doğu Akdeniz’de tek taraflı adımlara, provokasyonlara dönerse bu iş birliklerini askıya alacağız” diye konuştu.

Göç konusuna değinen von der Leyen, geri kabul ve geri dönüş mekanizmasının yeniden çalışmaya başlamasını istediklerini, 18 Mart 2016 tarihli Türkiye-AB mutabakatındaki 6 milyar euronun sözleşmeye bağlandığını belirtti ancak bu miktarının ne kadarının kullanıldığı hakkında kesin bilgi vermedi.

Von der Leyen, “Türkiye 3.6 milyondan fazla Suriyeli sığınmacıyı ağırlıyor. AB’den de çocuklara okul sağlanması, tıbbi konularda, altyapı yatırımlarında ciddi bir katkı var. Hiç şüphe yok ki Türkiye yükün en büyük bölümünü omuzluyor. Bu insani konuda yardımımızın devam etmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bunun için nasıl ilerleyeceğimize dair görüşmeler devam edecek” dedi.