Kıbrıs Postası’nın dün Lefkoşa Büyükelçili Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi’nden (KEİ) elde ettiği bilgilere göre Türkiye’nin KKTC’ye 2021 yılında 2 milyar 623 milyon destek geldiği kamuoyu ile paylaşılmıştı.
Ancak, KKTC Bütçesi tabloları ile Maliye Bakanlığı’ndan elde edilen bilgilere göre 2021 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC’ye yardımları 1 milyar 833 milyon TL olarak gerçekleşti.
Dolayısıyla KEİ Ofisinin verdiği rakamlarla Maliye Bakanlığı’ndan ulaşılan ve bütçede de görülen rakamlar arasındaki “kayıp” yaklaşık 800 milyonun nerede olduğu akıllara bir çok soru işaretini getirdi.
ARMA MODELİ İKİNCİ YILINDA DA BEKLENEN ETKİYİ YARATMADI: KAYNAĞIN SADECE YÜZDE 56’SI
Türkiye KKTC ilişkilerinin ekonomik ayağında “kalkınma hamlesi” olarak tanıtılan ARMA model, ikinci yılında da dertlere derman olmadı.
KKTC bütçesine yansıyan rakamlara göre 2021 yılında 3 milyar 250 milyon TL olarak belirlenen Türkiye Cumhuriyeti’nin KKTC’ye yardımları 1 milyar 833 milyon TL olarak gerçekleşti.
KKTC için ayrılan kaynağın sadece yüzde 56’sı kullandırıldı.
YATIRIM İÇİN SADECE YÜZDE 30’U GELDİ
1 milyar 817 milyon TL yatırım için konulan bütçenin ise sadece 537 milyonu kullanılabildi. Diğer bir ifadeyle yatırım için ayrılan tutarın sadece yüzde 30’u harcanabildi.
Yine bütçe rakamlarına göre reel sektör için ayrılan 162 Milyon TL’nin ise 126 milyonu harcanmış gözüküyor.
Altyapı ve reel sektör için toplamda 663 milyon olarak görülen harcama KEİ Ofisi tarafından 2021 yılında altyapı ve reel sektör için 1 milyar 454,6 milyon rakamı arasında da ciddi bir fark göze çarpıyor.
Bu duruma, 2021 yılında KKTC’de yaklaşık 1,5 milyarlık altyapı ve reel sektör verilseydi “KKTC şantiyeye dönerdi” yorumları yapılıyor…
537 MİLYONUN 330’U 2021 ARALIK’TA; ANKARA KAYNAKLI HARCAMALARA…
Ayrıca, 537 Milyon TL’nin 330 Milyon TL’sinin ise 2021 Aralık ayında bütçeye yansıması ayrıca dikkat çekiyor…
Bu da söz konusu miktarın “Ankara kaynaklı proje harcamalarından” kaynaklandığını; yani harcanan paranın KKTC’den müteahhitlere değil, Türkiye’deki müteahhitlere ödendiğini gösteriyor.
BÜTÇE AÇIĞI ARTIYOR, GELEN KAYNAK AZALIYOR….
Öte yandan 2021 yılında savunma giderleri için 677 Milyon TL kaynak KKTC’ye gönderilirken kamu maliye desteği için ise 491 milyon TL’lik kaynağın gönderildiği görülüyor.
Ancak 2020 yılında KKTC’deki bütçe açığı, 542 milyon TL iken 2021’de 954 milyona TL’ye yükseldi.
Buna rağmen bütçe açığı için KKTC’ye ayrılan kaynağın azaldığı görülüyor.
2022 yılında ise henüz bir mali protokol imzalanmadığı için Türkiye’nin KKTC’ye vereceği kaynak ise henüz belirli değil…
2021 yılında bir çok defa iç borçlanmaya giden KKTC hükümeti, 2022’nin ikinci ayı Şubat’ta da borçlanma yoluyla maaşları ödeyebildi. Bununla birlikte Ziraat Bankası’nın son borçlanmaya teklif vermemesi ileride yapılacak borçlanmaları da zora sokacağı değerlendiriliyor.
ARTIŞ ÖNCEKİ YILA KIYASLA SADECE YÜZDE 13
2020 yılında 1 milyar 613 milyon TL olan toplam Türkiye Cumhuriyeti yardımı, 2021 yılında yaklaşık 200 milyon TL artarak 1 milyar 833 milyon TL olduğu görülüyor.
Pandeminin yol açtığı ekonomik koşullar ile yüzde ellilere varan rekor enflasyon ile karşılaştırıldığında Türkiye yardımlarındaki artış, bir önceki yıla kıyasla sadece yüzde 13 olarak gerçekleşti.
MODEL, ‘AYLAR SÜREN TİTİZ ÇALIŞMA’ OLARAK LANSE EDİLMİŞTİ
Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay söz konusu ekonomik model için “Aylar süren titiz bir çalışmanın sonucunda oluşan, kısaca ‘ARMA Modeli’ olarak adlandırdığımız ‘Türkiye-KKTC Altyapı ve Reel Sektör İçin Mali İş Birliği Aracı’ ile birlikte, KKTC’de yürütülecek proje süreçlerini daha verimli şekilde icra etmeyi ve böylece projelerin katma değerini artırmayı amaçlıyoruz. ‘ARMA Modeli’ sayesinde KKTC’ye ekonomik büyüme ve kalkınmaya doğrudan katkı sağlayacak nitelikli projelerin kazandırılmasını amaçlıyoruz.” demişti.
Türkiye-KKTC ilişkilerinin ekonomik ayağında “kalkınma hamlesi” olarak tanıtılan ARMA modelin ikinci yılında da dertlere derman olmadığı gibi kamuoyu ile paylaşılan rakamların belirsizliğine de anlam verilemiyor.
Kaynak:kıbrıspostası